Kasten Öldürme Suçu ve Cezası Nedir?
Kasten öldürme, halk dilindeki ağzıyla adam öldürme bir kişinin diğer bir kişiyi öldürmek için bilerek ve isteyerek hareket etmesi veya ölüme sebebiyet vermek için ciddi bir riski göze alması durumudur. Kasten öldürme, cinayet suçunun en ağır şeklidir ve hukuk sistemlerinde ciddi bir suç olarak kabul edilir. Kasten öldürme suçu, bir kişinin ölümüne neden olan eylemlerinin kasıtlı olduğu durumlarda gerçekleşir. Bu eylemler, örneğin bir kişiyi bıçaklamak, vurmak, boğmak veya zehirlemek gibi doğrudan bir saldırıya yol açabileceği gibi, araç kullanımı, yangın çıkarmak veya tehlikeli kimyasallar kullanmak gibi diğer tehlikeli eylemler yoluyla da gerçekleşebilir.
Kasten öldürme suçunun temel şekli TCK m.81’de, nitelikli hali ise TCK m.82’de düzenlenmiştir. Nitelikli hallerde suçun kime karşı ve nasıl işlendiği cezanın miktarı bakımından önem arz eder. Örneğin; çocuğa karşı ya da kan gütme saikiyle işlenmesi nitelikli hal olarak kabul edilip verilece cezada arttırım yapılır. Kasten öldürme suçu ile korunan hukuki değer kişinin yaşama hakkıdır. Bu suçun faili herkes olabilir.
Kasten öldürme suçunun mağduru herkes olabilir, önemli olan fiilin işlendiği sırada mağdurun yaşıyor olmasıdır. Ölmüş olan bir kişiye karşı ateş edilmesi ya da vücuduna zehir verilmesi durumunda konu bakımından yokluk nedeniyle kasten öldürme suçu işlenemez fakat somut durumun özelliklerine göre TCK m.130’da düzenlenene kişinin hatırasına hakaret suçu oluşabilir.
Anne karnındaki cenini öldürmeye yönelik bir fiilin işlenmesi durumunda cenin hukuken yaşıyor kabul edilemez dolayısıyla cenin kasten öldürme suçunun mağduru olamaz. Fakat somut durumun özelliklerine göre TCK m.99’da düzenlenene çocuk düşürtme suçu oluşabilir.
Kasten öldürme suçunun oluşması için failin bilerek ve isteyerek hareket etmesi gerekir. Dolayısıyla fiil ile netice arasında bir illiyet bağı olup suçun faile objektif olarak isnat edilmesi lazım. Somut durumu örnek vererek anlatalım, A, öldürme kastıyla B’yi bıçaklar ve B ambulansla hastaneye götürülürken ambulans birden alev alır. Bunun sonucunda ambulanstaki herkes hayatını kaybeder. Bu durumda atipik bir gelişme yaşanmıştır, her ne kadar mağdurun ölmesinde failin hareketi ile illiyet bağı bulunsa da suçu faile objektif olarak isnat edemeyiz. Bu durumda fail (A), kasten öldürmeye teşebbüsten sorumlu tutulur.
Kasten öldürme suçunun basit şeklinin cezası müebbet hapistir.
İcrai hareketle işlenebilen bir suç ihmali bir hareketle işlenebilir, ancak ihmali hareket icrai harekete eşdeğerde olduğu zaman fail kasten adam öldürme suçunun cezası ile cezalandırılmaktadır. Bu suç TCK m.83’de düzenlenen kasten öldürmenin ihmali davranışla işlenmesi olarak nitelendirilir. İhmali davranışla mağdurun ölümüne neden olan failin kasten öldürme suçu nedeniyle cezalandırılabilmesi için bazı şartlar vardır. Bu şartlar şunlardır;
- Sözleşmeden doğan bir yükümlülüğün varlığı: Örneğin, bir itfaiyenin yanan evi kasten söndürmemesi.
- Yasadan kaynaklanan yükümlülüğün varlığı: Annenin bebeğin bakım ve gözetim yükümlülüğüne aykırı davranarak aç bırakması ve bebeğin ölmesi.
- Önceki hareketin başkalarının hayatı için tehlikeli bir durum yaratmasına rağmen daha sonra ihmalde bulunması
İhmal suretiyle öldürmeden dolayı kişinin sorumlu tutulabilmesi için neticeyi engelleme imkanının olması gerekir. İhmal suretiyle kasten öldürmenin cezası TCK m.83/3’de düzenlenmiştir, temel ceza olarak, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine yirmi yıldan yirmi beş yıla kadar, müebbet hapis cezası yerine on beş yıldan yirmi yıla kadar, diğer hallerde ise on yıldan on beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunabileceği gibi, cezada indirim de yapılmayabilir.
5237 Sayılı TCK m.81, 82 ve 83
Kasten Öldürme
Madde 81- (1) Bir insanı kasten öldüren kişi, müebbet hapis cezası ile cezalandırılır.
Nitelikli Haller
Madde 82- (1) Kasten öldürme suçunun;
- Tasarlayarak,
- Canavarca hisle veya eziyet çektirerek,
- Yangın, su baskını, tahrip, batırma veya bombalama ya da nükleer, biyolojik veya kimyasal silah kullanmak suretiyle,
- Üstsoy veya altsoydan birine ya da eş, boşandığı eş veya kardeşe karşı,
- Çocuğa ya da beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı,
- (Değişik:12/5/2022-7406/2 md.) Kadına karşı,
- Kişinin yerine getirdiği kamu görevi nedeniyle,
- Bir suçu gizlemek, delillerini ortadan kaldırmak veya işlenmesini kolaylaştırmak ya da yakalanmamak amacıyla,
- (Ek:29/6/2005 – 5377/9 md.)Bir suçu işleyememekten dolayı duyduğu infialle,
- Kan gütme saikiyle,
- Töre saikiyle,
İşlenmesi halinde, kişi ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile cezalandırılır.
Kasten Öldürmenin İhmali Davranışla İşlenmesi
Madde 83- (1) Kişinin yükümlü olduğu belli bir icrai davranışı gerçekleştirmemesi dolayısıyla meydana gelen ölüm neticesinden sorumlu tutulabilmesi için, bu neticenin oluşumuna sebebiyet veren yükümlülük ihmalinin icrai davranışa eşdeğer olması gerekir.
(2) İhmali ve icrai davranışın eşdeğer kabul edilebilmesi için, kişinin;
a) Belli bir icrai davranışta bulunmak hususunda kanuni düzenlemelerden veya sözleşmeden kaynaklanan bir yükümlülüğünün bulunması,
b) Önceden gerçekleştirdiği davranışın başkalarının hayatı ile ilgili olarak tehlikeli bir durum oluşturması, gerekir.
(3) Belli bir yükümlülüğün ihmali ile ölüme neden olan kişi hakkında, temel ceza olarak, ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası yerine yirmi yıldan yirmibeş yıla kadar, müebbet hapis cezası yerine onbeş yıldan yirmi yıla kadar, diğer hallerde ise on yıldan onbeş yıla kadar hapis cezasına hükmolunabileceği gibi, cezada indirim de yapılmayabilir.
Kasten Öldürmenin Nitelikli Halleri ve Yargıtay Kararları
Tasarlayarak Kasten Adam Öldürme Suçu ve Cezası
Tasarlayarak adam öldürme kasten öldürmenin nitelikli halidir ve cezası ağırlaştırılmış müebbet hapsidir. Tasarlamaktan maksat failin eylemini gerçekleştirmeye olay tarihinden önce karar vermesi, kararında sebat ve ısrar göstermesi ve karar ile icra arasında makul bir süre geçtiği halde bu kararından vazgeçmeyerek öldürmeye karar verdiği kişiyi öldürmesi gerekmektedir.
“Tasarlama halinde fail, anında karar verip fiili işlememekte, suç işleme kararı ile fiilin icrası arasında sükûnetle düşünebilmeye yetecek kadar bir süre geçmektedir. Fail bu süre içinde suçu işleyip işlememe konusunda düşünmekte ve suçu işlemekten vazgeçmemektedir. Failin suçu işlemekten vazgeçmesi ve fakat bir başka nedenle ve bir başka ani kararla fiili işlemesinde tasarlamadan söz edilemez. Suç işleme kararının hangi düzeydeki eylem için ve ne zaman alındığı ile eylemin şarta bağlı olmayan bu kararlılıktan ne kadar zaman geçtikten sonra işlendiği mevcut delillerle belirlenmeli, suç kararıyla eylem arasında geçen zaman dilimi içerisinde ruhi sükûnete ulaşılıp ulaşılamayacağı değerlendirme konusu yapılmalıdır. “(Yargıtay Kararı – CGK., E. 2015/1222 K. 2016/189 T. 12.4.2016)
Canavarca Hisle ve Eziyet Çektirerek Öldürme Suçu ve Cezası
Canavarca hisle ve eziyet çektirerek kasten öldürme suçu nitelikli hal sayılmış ve cezası ağırlaştırılmış müebbet hapsidir. Canavarca hisle demek bir kişinin kasıtlı olarak ve insanlık dışı bir şekilde bir başkasını öldürmesi ve bundan zevk alması gibi unsurları barındırır. Eziyet çektirmekten maksat hemen değil belli bir zorluk, sıkıntı ya da aşırı acı ve ızdırap verme niyetini barındırır.
“Çeşitli yargısal kararlarda da vurgulandığı üzere, sırf öldürmüş olmak için öldürmek, ölenin acı çekmesinden zevk duymak için öldürmek, silahı denemek maksadıyla öldürmek gibi haller sadist bir duygu ve düşüncenin eyleme egemen olması bakımından “canavarca his ile” öldürmeye örnek oluştururlar. Benzer biçimde belli toplumsal sınıflara ya da farklı inanç veya mezhep gruplarına duyduğu hınç nedeniyle öldürme, canavarca his sevki ile öldürme suçunu oluşturur. ” (Yargıtay Kararı – CGK., E. 2015/334 K. 2016/317 T. 20.9.2016)
Üstsoy veya Altsoydan Birine ya da Eş, Boşandığı Eş veya Kardeşe Karşı Kasten Öldürme ve Cezası
Üstsoy veya altsoydan birine ya da eş, boşandığı eş veya kardeşe karşı öldürme suçunun işlenmesi durumunda bu durum yasada nitelikli hal sayılmıştır ve cezası ağırlaştırılmış müebbet hapsidir. Kanunda geçen akrabalara karşı kasten öldürmenin nitelikli hal kabul edilmesinin nedeni, faildeki kötülük derecesinin ağırlığı ve mağdurun kendini savunmasındaki yetersizliğidir. Evlat edinme ilişkisi açısından da TCK m. 82’de düzenleme olmadığından nitelikli hal uygulanmayacaktır.
Çocuğa ya da Beden veya Ruh Bakımından Kendisini Savunamayacak Durumda Bulunan Kişiye Karşı Kasten Öldürme ve Cezası
Kanun koyucu yetişkin ve sağlıklı bir kişiye göre daha zayıf konumda olan kişilere karşı öldürme suçunun işlenmesini cezanın arttırılması gereken nitelikli hal saymıştır. Bir çocuğun diğer bir çocuğa karşı işlediği durumda da nitelikli halin uygulanacağı ifade edilmektedir.
“Oluşa ve dosya içeriğine göre, sanık …’un arkadaşları olan sanık … ve suça sürüklenen çocuk …’den aralarında husumet bulunan ve iki kolu olmayan maktul …’ı öldürmelerini istediği, bu isteği kabul edilince de eylemi gerçekleştirmek amacıyla bir kaç kez bir araya gelerek eylemi ne şekilde gerçekleştirebileceklerine yönelik plan yaptıkları, en son olay gecesi sanık …’in babasına ait ardiyede bir araya geldikleri, suça sürüklenen çocuk …’in de buraya eylem sonrası yakalandıkları motosiklet ile geldiği, bu hazırlıklar kapsamında, motosikleti poşetlerle sardıkları, …’in başına bere, eline eldiven taktığı, …’in de pantolonunun üzerine bir pantolon, eşofmanının üzerine deri mont giyip başına kask taktığı, …’e ait tüfeği de çuval içerisine koyarak birlikte …’in kullandığı motosiklet ile yola çıktıkları, bir süre sonra maktulün bulunduğu manavın önüne geldikleri, akabinde motosikletin arkasında bulunan …’in av tüfeğiyle yapmış olduğu atışlar sonucunda maktulün kafatası, yüz kemiği kırıkları ve beyin doku harabiyeti nedeniyle öldüğü olayda, Suça sürüklenen çocuk ve sanıkların eylemlerini gerçekleştirmeye olay tarihinden önce karar verdikleri, kararlarından dönmeyip ısrar ederek, kararları ile icraları arasında makul bir süre geçtikten sonra eylemlerini geçekleştirdikleri ve tasarlamanın unsurlarının oluştuğu anlaşıldığı halde, “beden bakımından kendini savunamayacak kişiyi öldürme” yanında, “tasarlayarak öldürme” suçundan da TCK’nin 82/1-a-e maddesi uyarınca hükümler kurulması yerine, suç niteliğinde yanılgıya düşülerek yazılı biçimde sadece “beden bakımından kendini savunamayacak kişiyi öldürme” suçundan aynı Kanunun 82/1-e maddesi uyarınca hükümler kurulması,” (Yargıtay Kararı – 1. CD., E. 2019/2200 K. 2019/4849 T. 11.11.2019)
Kasten Öldürme Suçunun Kadına Karşı İşlenmesi ve Cezası
Madde gerekçesinde göre kadına karşı şiddet eylemleriyle daha etkin mücadele edilmesi ve caydırıcılığın sağlanması amacıyla kasten öldürme suçunun kadına karşı işlenmesi hali bu suçun nitelikli halleri arasına alınmaktadır. Bu nitelikli hal gereği kasten öldürmenin cezası, ağırlaştırılmış müebbet hapsidir.
Kişinin Yerine Getirdiği Kamu Görevi Nedeniyle Kasten Suçu ve Cezası
Bu nitelikli halin uygulanabilmesi için yerine getirilen kamu görevinin gereklerine uygun davranması nedeniyle mağdurun öldürülmesi gerekmektedir. Bu nitelikli halin cezası ağırlaştırılmış müebbet hapsidir.
Bir Suçu Gizlemek, Delillerini Ortadan Kaldırmak veya İşlenmesini Kolaylaştırmak ya da Yakalanmamak Amacıyla Kasten Öldürme ve Cezası
Bu nitelikli halin uygulanması için bir suçu gizlemek, delillerini ortadan kaldırmak veya işlenmesini kolaylaştırmak ya da yakalanmamak amacıyla öldürme suçunun işlenmesi gerekir. Bu nitelikli hal gereği kasten öldürmenin cezası, ağırlaştırılmış müebbet hapsidir.
Kan Gütme Saikiyle Kasten Öldürme ve Cezası
“Kan gütme saiki” ifadesi, bir kişinin başka bir kişiyi öldürme veya yaralama niyetiyle hareket etmesi anlamına gelir. “Kan gütme saiki” terimi, intikam, öfke veya nefret gibi duyguları ifade edebilir ve bu duygular kişiyi bir başka kişiyi zarar vermeye teşvik edebilir. Suçun kan gütme saiki olarak nitelendirilebilmesi için önceden işlenmiş bir öldürme suçu olması gerekir. Fail öç alma duygusuyla ve bir görev bilinciyle ve duyduğu her türlü acı, kızgınlık ve öfkeden arınarak geleneklerin etkisiyle hareket etmektedir. Bu nitelikli hal gereği kasten öldürmenin cezası, ağırlaştırılmış müebbet hapsidir.
Töre Saikiyle Kasten Öldürme ve Cezası
“Töre saikiyle öldürme” terimi, genellikle bir cinayetin, kişinin aile veya toplumunun “utanç verici” veya “onur kırıcı” bir eylemi işlediği için gerçekleştirildiği durumlarda kullanılır. Bu tür cinayetler, genellikle bir kişinin aile üyeleri veya topluluk üyeleri tarafından gerçekleştirilir ve cinayetin işlenmesindeki temel motivasyon, aile veya toplumun “namusunu” korumaktır. Yani töre belli koşullarda namusu da içine alan bir üst kavram olmakla beraber namus cinayetleriyle aynı kapsamda değildir. Fail mağdura karşı bu suçu işlerken töre kurallarına aykırı hareket ettiği gerekçesiyle mağdurun hayatına son vermektedir. Töre saikiyle hareket ederek kasten öldürme suçunu işleyen fail, görev bilinciyle hareket etmekte ve hukuk düzenince uygun görülmeyerek cezalandırılan bu davranışı nedeniyle ait olduğu toplulukta saygınlık ve itibar kazanmakta, hoş görülmekte ve korunmaktadır. Töre saikiyle kasten öldürmenin cezası, ağırlaştırılmış müebbet hapsidir.
Diğer nitelikli haller;
- Bir suçu işleyememekten dolayı duyduğu infialle
- Yangın, su baskını, tahrip, batırma veya bombalama ya da nükleer, biyolojik veya kimyasal silah kullanmak suretiyle