Vergi Ziyaı Nedir?
Vergi ziyaı, mükellefin veya vergi sorumlusunun vergilendirme ile ilgili ödevlerini zamanında yerine getirmemesi veya eksik yerine getirmesi yüzünden, verginin zamanında tahakkuk ettirilmemesi, eksik tahakkuk ettirilmesi veya haksız yere geri verilmesine sebebiyet verilmesi şeklinde ortaya konulan bir kabahattir. Vergi Ziyaı kabahati Vergi Usul Kanunu m.341’de düzenlenmiştir. Vergi ziyaına sebebiyet verilmesi halinde kesilen cezaya da vergi ziyaı cezası denir.
Şahsi, medeni haller veya aile durumu hakkında gerçeğe aykırı beyanlar ile veya sair suretlerle verginin noksan tahakkuk ettirilmesine veya haksız yere geri verilmesine sebebiyet vermek de vergi ziyaı hükmündedir (VUK m.341/2). Dolayısıyla “verginin eksik tahakkuku” veya “verginin geç tahakkuku” fiilerine bağlanan vergi ziyaının tahakkuk aşamasında meydana gelmektedir. Verginin tahakkuku ise VUK m.22 hükmü uyarınca, tarh ve tebliğ edilen bir verginin ödenmesi gereken bir safhaya gelmesidir.
Vergi ziyaı üç şekilde ortaya çıkabilir;
- Verginin eksik tahakkuk ettirilmesi
- Verginin geç tahakkuk ettirilmesi
- Verginin haksız yere geri verilmesi
Vergi Ziyaına Neden Olan Fiiler
Vergi ziyaına neden olan fiiler hareketin taşıdığı ağırlığa göre cezanın farklılaşmasına yol açacak şekilde kademeli bir ceza sistemi öngörülmüştür. Bunlar; ağır, orta, hafif nitelikli fiiller olarak ayrılır.
Vergilendirme Ödevleriyle İlgili Vergi Ziyaı Cezaları
Hafif nitelikli fiiller beyannamenin kanuni süresinden sonra kendiliğinden verilmesi ve beyannamenin izaha davet kapsamında verilmesi şeklinde oluşur. Yani kanundan doğan vergi yükümlülüklerinin zamanında veya eksik yerine getirilmesinden doğar. Bu gibi hallerde vergi ödevleri yasada öngörülen sürede yerine getirilmez ve vergi kaybı oluşur. Vergi ziyaına sebebiyet verilen bu gibi hallerde VUK m.344/1 uyarınca ziyaa uğratılan verginin bir katı tutarınca vergi ziyai cezası kesilecektir.
Vergi Suçu İşlenmesi Nedeniyle Vergi Ziyaı Cezaları
Vergi suçları VUK m.359’da düzenlenmiştir. Bu suçlar ağır nitelikli fiillerden sayılmış ve fail hakkında ziyaa uğratılan verginin üç katı tutarında vergi ziyaı cezası kesilmesi öngörülmüştür. Bu fiillere iştirak edenler ise ziyaa uğratılan verginin bir katı tutarında vergi ziyaa cezası verilecektir.
Bu fiiller; hesap ve muhasebe hileleri yapmak, gerçekte veya işlemlerle ilgili olmayan kişiler adına hesaplar açmak, vergi matrahını azaltacak şekilde çift defter tutmak, deftere kaydedilmesi gereken hesap ve işlemleri başka ortamlara kaydetmek, defter, kayıt ve belgelerin tahrif edilmesi, sahte veya yanıltıcı belge kullanmak veya düzenlemek, defter, kayıt ve belgeleri yok etmek, defter sayfalarını kopartarak yok etmek, hazine ve maliye bakanlığı ile anlaşmalı olmayan matbaalarca basılan belgeleri bilerek kullanmak, ödeme kaydedici cihazlara kanunu aykırı her türlü müdahalede bulunmak