Dolandırıcılık Nedir?
Dolandırıcılık, bir kişinin başka bir kişiyi veya kurumu kandırarak, yanıltarak veya aldatarak, haksız kazanç elde etmek amacıyla gerçekleştirdiği bir suçtur. Dolandırıcılık, insanları manipüle ederek onların mal varlıklarını veya maddi değerlerini ele geçirmek veya sahtekârlıkla başka bir avantaj sağlamak amacıyla yapılan hileli eylemleri kapsar.
Türk Ceza Kanunu Madde. 157, 158, 159
Dolandırıcılık suçu Türk Ceza Kanununu “Malvarlığına Karşı Suçlar” bölümünde düzenlenmiştir. Dolandırıcılık suçunun temel şekli m.157’de, ağır cezayı gerektiren nitelikli hali ise m.158’de, daha az cezayı gerektiren nitelikli hal ise 159. maddede düzenlenmiştir.
Dolandırıcılık
Madde 157- (1) Hileli davranışlarla bir kimseyi aldatıp, onun veya başkasının zararına olarak, kendisine veya başkasına bir yarar sağlayan kişiye bir yıldan beş yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası verilir.Nitelikli dolandırıcılık
Madde 158- (1) Dolandırıcılık suçunun;
a) Dinî inanç ve duyguların istismar edilmesi suretiyle,
b) Kişinin içinde bulunduğu tehlikeli durum veya zor şartlardan yararlanmak suretiyle,
c) Kişinin algılama yeteneğinin zayıflığından yararlanmak suretiyle,
d) Kamu kurum ve kuruluşlarının, kamu meslek kuruluşlarının, siyasi parti, vakıf veya dernek tüzel kişiliklerinin araç olarak kullanılması suretiyle,
e) Kamu kurum ve kuruluşlarının zararına olarak,
f) Bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle,
g) Basın ve yayın araçlarının sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle,
h) Tacir veya şirket yöneticisi olan ya da şirket adına hareket eden kişilerin ticari faaliyetleri sırasında; kooperatif yöneticilerinin kooperatifin faaliyeti kapsamında,
i) Serbest meslek sahibi kişiler tarafından, mesleklerinden dolayı kendilerine duyulan güvenin kötüye kullanılması suretiyle,
j) Banka veya diğer kredi kurumlarınca tahsis edilmemesi gereken bir kredinin açılmasını sağlamak maksadıyla,
k) Sigorta bedelini almak maksadıyla,
l) Kişinin, kendisini kamu görevlisi veya banka, sigorta ya da kredi kurumlarının çalışanı olarak tanıtması veya bu kurum ve kuruluşlarla ilişkili olduğunu söylemesi suretiyle,
İşlenmesi halinde, üç yıldan on yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur. Ancak, (e), (f), (j), (k) ve (l) bentlerinde sayılan hâllerde hapis cezasının alt sınırı dört yıldan, adli para cezasının miktarı suçtan elde edilen menfaatin iki katından az olamaz.
(2) Kamu görevlileriyle ilişkisinin olduğundan, onlar nezdinde hatırı sayıldığından bahisle ve belli bir işin gördürüleceği vaadiyle aldatarak, başkasından menfaat temin eden kişi, yukarıdaki fıkra hükmüne göre cezalandırılır.
(3) Bu madde ile 157 nci maddede yer alan suçların, üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi hâlinde verilecek ceza yarı oranında; suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde verilecek ceza bir kat artırılır.Daha az cezayı gerektiren hal
Madde 159- (1) Dolandırıcılığın, bir hukuki ilişkiye dayanan alacağı tahsil amacıyla işlenmesi halinde, şikayet üzerine, altı aydan bir yıla kadar hapis veya adlî para cezasına hükmolunur.
Dolandırıcılık Suçu ve Unsurları Nelerdir?
Dolandırıcılık suçu, hileli davranışlarla bir kimseyi aldatıp, onun veya başkasının zararına olarak, kişinin kendisine veya başkasına yarar sağlaması olarak tanımlanabilir. Dolandırıcılık suçunda kendisine veya başkasına yarar sağlayan kişi fail olarak nitelendirilir. Mağdur ise hileli davranışlarla aldatılan, malvarlığı üzerinde tasarrufta bulunulan ya da malvarlığı bakımından zarara uğrayan kişilerdir. Tüzel kişiler dolandırıcılık suçu bakımından suçun mağduru olamaz ancak suçtan zarar gören olabilir, mağdur ve suçtan zarar gören kavramları farklı anlamlar taşır.
Dolandırıcılık Suçunun Unsurları:
- Failin hileli davranışlarda bulunması,
- Hileli davranışların mağduru aldatabilecek nitelikte olması,
- Failin hileli davranışlar sonucunda mağdurun veya başkasının aleyhine, kendisinin veya başkası lehine haksız bir yarar sağlaması,
Bu üç şart birlikte bulunduğu takdirde dolandırıcılık suçunun unsurları oluşmaktadır.
Dolandırıcılık Suçunun Cezası Nedir?
Dolandırıcılık suçunun cezası TCK m.157’de belirtilmiştir. Buna göre suçun basit halinin işlenmesi durumunda bir yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adlî para cezası verilir.
Dolandırıcılık Suçunun Daha Ağır Cezayı Gerektiren Nitelikli Halleri
Türk Ceza Kanununu 158. maddesinde suçun nitelikli halleri sayılmıştır. Bu hallerden birinin olması durumunda üç yıldan on yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezasına hükmolunur. Ancak, (e), (f), (j), (k) ve (l) bentlerinde sayılan hâllerde hapis cezasının alt sınırı dört yıldan, adli para cezasının miktarı suçtan elde edilen menfaatin iki katından az olamaz.
a) Dinî inanç ve duyguların istismar edilmesi suretiyle,
b) Kişinin içinde bulunduğu tehlikeli durum veya zor şartlardan yararlanmak suretiyle,
c) Kişinin algılama yeteneğinin zayıflığından yararlanmak suretiyle,
d) Kamu kurum ve kuruluşlarının, kamu meslek kuruluşlarının, siyasi parti, vakıf veya dernek tüzel kişiliklerinin araç olarak kullanılması suretiyle,
e) Kamu kurum ve kuruluşlarının zararına olarak,
f) Bilişim sistemlerinin, banka veya kredi kurumlarının araç olarak kullanılması suretiyle,
g) Basın ve yayın araçlarının sağladığı kolaylıktan yararlanmak suretiyle,
h) Tacir veya şirket yöneticisi olan ya da şirket adına hareket eden kişilerin ticari faaliyetleri sırasında; kooperatif yöneticilerinin kooperatifin faaliyeti kapsamında,
i) Serbest meslek sahibi kişiler tarafından, mesleklerinden dolayı kendilerine duyulan güvenin kötüye kullanılması suretiyle,
j) Banka veya diğer kredi kurumlarınca tahsis edilmemesi gereken bir kredinin açılmasını sağlamak maksadıyla,
k) Sigorta bedelini almak maksadıyla,
l) Kişinin, kendisini kamu görevlisi veya banka, sigorta ya da kredi kurumlarının çalışanı olarak tanıtması veya bu kurum ve kuruluşlarla ilişkili olduğunu söylemesi suretiyle işlenmesi.
Yukarıdaki haller nitelikli dolandırıcılık suçunun unsurlarıdır. Dolandırıcılık suçunun basit şekline göre daha fazla cezayı gerektiren halidir.
Dolandırıcılık Suçu ile İlgili Yargıtay Kararları
“Müştekinin olay tarihinde kullanmış olduğu cep telefonundan arandığı, arayan şahsın “Terörle Mücadele Şube Müdürlüğünde görevli olduğunu, kendisini savcıya bağlayacağını, müştekinin kimliğinin terör örgütünün eline geçtiğini, hakkında 14 tane giyabi yakalama kararı bulunduğunu, bu şahısları yakalayabilmek için vereceği hesaba para göndermesi gerektiğini” söylediği, müştekinin de inanarak şahsın vermiş olduğu sanık …adına … posta çeki hesabına 16.500 TL para yatırdığı, sanığın parayı çekerek tasarruf ettiği iddia olunan olayda; sanığın kendisini kamu görevlisi olarak tanıtması karşısında eylemin 5237 sayılı TCK’nın 158/1-L maddesinde öngörülen nitelikli dolandırıcılık suçunu oluşturup oluşturmayacağına ilişkin delillerin takdirinin üst dereceli Ağır Ceza Mahkemesine ait olduğu gözetilerek görevsizlik kararı verilmesi gerekirken” (15. Ceza Dairesi, 2017/21733 E. 2017/24119 K.)
“Dolandırıcılık suçunun oluşabilmesi için; failin bir kimseyi, kandırabilecek nitelikte hileli davranışlarla hataya düşürüp, onun veya başkasının zararına, kendisine veya başkasına yarar sağlaması gerekmektedir. Hile nitelikli bir yalandır. Fail tarafından yapılan hileli davranış belli oranda ağır, yoğun ve ustaca olmalı, sergileniş açısından mağdurun inceleme olanağını ortadan kaldıracak nitelikte bir takım hareketler olmalıdır. Kullanılan hileli davranışlarla mağdur yanılgıya düşürülmeli ve bu yanıltma sonucu yalanlara inanan mağdur tarafından sanık veya bir başkasına haksız çıkar sağlanmalıdır. Hilenin kandırıcı nitelikte olup olmadığı olaysal olarak değerlendirilmeli, olayın özelliği, fiille olan ilişkisi, mağdurun durumu, kullanılmışsa gizlenen veya değiştirilen belgenin nitelikleri ayrı ayrı nazara alınmalıdır.” (Yargıtay 15. CD., E. 2013/3768 K. 2014/20355 T. 3.12.2014)